Nagietek

Lecznicze właściwości nagietka były znane już w starożytności. We współczesnej medycynie nagietek ceniony jest za właściwości przeciwzapalne i stosowany jest najczęściej w uszkodzeniach skóry (przyspiesza gojenie się ran) oraz w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Z uwagi na działanie przeciwzapalne stosowany bywa również w łagodzeniu oparzeń słonecznych.

Nagietek lekarski (Calendula officinalis) z rodziny astrowatych pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. Jest lubiany ze względu na intensywnie pomarańczowe kwiaty. Otwierają się one rano, a zamykają wieczorem. Mówiono, że nagietek „liczy dni”, stąd łacińska nazwa związana z kalendarzem (calendula).

Nagietek lekarski, który używany jest do produkcji leków i kosmetyków, pochodzi z kontrolowanych plantacji. Surowcem farmaceutycznym są kwiaty i koszyczki kwiatowe. Głównymi składnikami czynnymi są saponiny triterpenowe (3–10%) i flawonoidy (0,3–1,5%). Saponiny triterpenowe to kalendulozydy A–F, pochodne kwasu oleanolowego. Flawonoidy to głównie pochodne izoramnetyny i kwercetyny. W surowcu są też alkohole triterpenowe i ich estry, fitosterole (β-sitosterol, kampesterol), karotenoidy (do 3%, w tym likopen), kumaryny (skopoletyna, umbeliferon, eskuletyna), olejek eteryczny (0,02%) oraz polisacharydy.

Co wie o nagietku współczesna medycyna?

Nagietek w preparatach na skórę

Flawonoidy i inne związki polifenolowe zawarte w nagietku mają właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Taka aktywność jest istotna dla zmniejszania skutków uszkodzenia skóry poddanej działaniu promieniowania jonizującego czy UV. Krem z olejkiem z kwiatów nagietka może być używany do ochrony skóry przed słońcem, sugeruje to jego „sun protecting factor”: SPF = 14,8 (zmierzony spektrofotometrycznie w 2012 r.).

Oparzeniom i uszkodzeniom skóry często towarzyszy stan zapalny. Glikozydy izoramnetyny izolowane z kwiatów nagietka hamują aktywność prozapalnego enzymu lipooksygenazy, przeciwzapalnie działają też glikozydy kwercetyny i alkohole triterpenowe.

W związku z powyższym ekstrakt z nagietka jest składnikiem wielu różnych maści i kosmetyków. Bardzo ważne jest więc potwierdzenie, że nie są one szkodliwe przy stosowaniu na skórę. Badania toksyczności ostrej pokazały, że ekstrakt nie jest toksyczny, a podrażnienia skóry są minimalne. Panel ekspertów amerykańskich stwierdził w 2010 r., że ekstrakty z kwiatów, w tym olejek, mogą być bezpiecznie używane jako składniki kosmetyków.                         

Ze względu na właściwości przeciwzapalne napar z kwiatów nagietka może być stosowany do płukania gardła i jamy ustnej.

Kwiat nagietka razem z rumiankiem, korą dębu czy szałwią wchodzi w skład mieszanek ziołowych polecanych na dolegliwości kobiece (np. Vagosan). Napar z tych ziół ma działanie przeciwzapalne i służy do irygacji, przemywania i odkażania. Takie mieszanki można stosować w stanach zapalnych sromu.

Dawkowanie

1–2 g suszonego nagietka zalewamy ¾ szklanki wrzącej wody, pozostawiamy przez 5 minut pod przykryciem, studzimy i przecedzamy. Tak sporządzonego naparu używamy do płukania gardła lub jamy ustnej oraz do okładów na skórę.

Autor: prof. Iwona Wawer

Zapoznaj się z produktem

Polecane artykuły

Ziołolecznictwo

Zioła apteczne a zioła sklepowe

W ostatnich latach fitoterapia cieszy się dużym zainteresowaniem i znajduje coraz więcej zwolenników. By w…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a wątroba

Wątroba to jeden z najważniejszych narządów organizmu człowieka, stanowi ogromną „fabrykę chemiczną”, w której działa…

Więcej
Właściwości ziół

Głóg

Lecznicze właściwości głogu były znane starożytnym Grekom, a średniowieczna medycyna...

Więcej
Właściwości ziół

Mięta

Mięta jest szeroko uprawiana i od dawna bardzo popularna. Miętę znali starożytni Egipcjanie 1000 lat…

Więcej
Właściwości ziół

Czystek

Czystek (Cistus incanus) to krzew o białych, różowych i czerwonych kwiatach, rośnie w krajach...

Więcej
Ziołolecznictwo

Historia ziołolecznictwa

Zioła towarzyszą człowiekowi od początku historii, każda cywilizacja miała swój zestaw roślin jadalnych i leczniczych...

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a układ nerwowy

Poziom stresu, na jaki jesteśmy wystawieni każdego dnia, powoduje, że choroby na tle nerwowym zaczynają…

Więcej
Właściwości ziół

Świetlik lekarski

Świetlik łąkowy lub świetlik lekarski (Euphrasia officinalis) to niewielka roślinka, ma mniej niż 30 cm…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a higiena intymna

Podrażnienia, stany zapalne, infekcje – okolice intymne są bardzo podatne na wszelkiego rodzaju dolegliwości. Przyczyna…

Więcej